Από την συντακτική ομάδα
Αμέσως μετά την επέμβαση της Ρωσίας στην Ουκρανία, το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε και στην Σύμβαση του Μοντρέ ή Συμβαση για το καθεστώς των Στενών η οποία αφορά στο καθεστώς των Στενών του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων και υπογράφηκε το 1936.
Η σύμβαση παραχωρεί στη Τουρκία τον πλήρη έλεγχο των Στενών και εγγυάται την ελεύθερη ναυσιπλοΐα από τα μη στρατιωτικά πλοία σε καιρό ειρήνης.
Επιτρέπει στην Τουρκία την στρατιωτικοποίηση των Στενών. Επιτρέπει τη διέλευση πολεμικών πλοίων των παρευξείνιων χωρών με ειδοποίηση μιας εβδομάδας και υπό κάποιους όρους εκτοπίσματος, μεγέθους, οπλισμού. Περιορίζει σημαντικά το πέρασμα των πολεμικών πλοίων που δεν ανήκουν σε κράτη της Μαύρης Θάλασσας (προειδοποίηση διέλευσης, όριο εκτοπίσματος πλοίων, περιορισμός οπλισμού, μη διέλευση αεροπλανοφόρων κλπ).
Αυτό είναι το γνήσιο κείμενο της Συνθήκης
επεξηγηματικά αναφέρουμε τα εξής :
ΠΡΩΤΟΝ: Στο άρθρο 4 ορίζεται ότι σε ΚΑΙΡΟ ΠΟΛΕΜΟΥ ΠΟΥ ΔΕΝ ΣΥΜΜΕΤΕΧΕΙ Η ΤΟΥΡΚΙΑ, όπως τώρα, η διέλευση ΟΛΩΝ ΤΩΝ ΕΜΠΟΡΙΚΩΝ πλοίων γίνεται όπως και σε καιρό ειρήνης, δλδ με ελεύθερο διάπλου των στενών. Συνεπώς οι μεταφορές προϊόντων από και προς τις εμπόλεμες χώρες συνεχίζει να γίνεται. Μπορεί 36 χώρες να έχουν επιβάλει αυστηρές κυρώσεις στην Ρωσία. Όμως υπάρχουν άλλες 160 (σύνολο χωρών στον πλανήτη 196) που δεν έχουν λάβει κανένα μέτρο σε βάρος της.
ΔΕΥΤΕΡΟΝ: Ακόμα και εάν αύριο εμπλακεί η Τουρκία στον πόλεμο (πράγμα προς το παρόν απίθανο) τα ΟΛΑ ΕΜΠΟΡΙΚΑ ΠΛΟΙΑ θα συνεχίσουν να διέρχονται ελεύθερα με δύο περιορισμούς. Ο πρώτος είναι να διέρχονται μόνον μέρα και ο δεύτερος να μην μεταφέρουν υλικά ή προϊόντα που μπορούν να βοηθήσουν τον εχθρό της Τουρκίας.
ΤΡΙΤΟΝ : Σε καιρό πολέμου, στην οποίο δεν εμπλέκεται η Τουρκία, σύμφωνα με το άρθρο 18 η διέλευση ΠΟΛΕΜΙΚΩΝ ΠΛΟΙΩΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΠΑΓΟΡΕΥΤΕΙ αλλά για ΟΛΟΥΣ (δλδ και για τα πλοία του ΝΑΤΟ). ΕΞΑΙΡΕΣΗ μπορεί να υπάρξει ΜΟΝΟΝ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΟΥ ΟΗΕ η οποία θα πρέπει να έχει κηρύξει κατάσταση αμοιβαίας συνδρομής. Πράγμα που εν προκειμένω δεν μπορεί να γίνει γιατί το μπλοκάρει η Κίνα…
ΤΕΤΑΡΤΟΝ : Τα πλοία των κρατών του Ευξείνου Πόντου (άρα και τα Ρώσικα) ακόμα και μετά την απαγόρευση ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΕΠΙΣΤΡΕΨΟΥΝ ΣΤΗ ΧΩΡΑ τους ανά ΠΑΣΑ ΣΤΙΓΜΗ. Όμως δεν μπορούν να εξέλθουν πάλι των στενών.
ΠΕΜΠΤΟΝ: ΚΑΘΟΛΙΚΟ ΚΛΕΙΣΙΜΟ των Στενών σε πολεμικά πλοία επιτρέπεται ΜΟΝΟΝ ΕΦΟΣΟΝ ΕΜΠΛΑΚΕΙ ΑΜΕΣΑ Η ΤΟΥΡΚΙΑ ΣΕ ΠΟΛΕΜΟ ή εφόσον θεωρήσει με αιτιολογημένη πράξη της ότι βρίσκεται απειλούμενη από επικείμενο κίνδυνο πολέμου (άρθρα 20 και 21 της συνθήκης). Ακόμα και στην περίπτωση της καθολικής απαγόρευσης εφόσον τα 2/3 των μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (ως διάδοχο σχήμα της Κοινωνίας των Εθνών) αποφασίσει την ελεύθερη ναυσιπλοΐα των πολεμικών πλοίων στα Στενά, τότε η Τουρκία είναι υποχρεωμένη να τα ανοίξει.